Podstawy w uprawie buraka cukrowego

Burak cukrowy jest cenną rośliną w płodozmianie. Należy również do najbardziej opłacalnych roślin w zmianowaniach polowych. Spadek plonowania lub pogorszenie jakości plonu wpływa nie tylko na opłacalność uprawy tej rośliny ale również na wynik ekonomiczny całego gospodarstwa. Aby podtrzymać opłacalność  uprawy buraka  trzeba podnieść plony cukru , jednocześnie obniżyć koszty. Rolnicy, którzy produkują mało i drogo nie mają szans. Dlatego w uprawie nie wolno sobie pozwolić na popełnianie jakichkolwiek błędów.

Stanowisko pod buraki

Burak cukrowy jest rośliną wymagającą. Gleby przeznaczone pod jego uprawę powinny posiadać strukturę gruzełkowatą, być zasobne w próchnicę, mieć uregulowane stosunki powietrzno – wodne, a także charakteryzować się przynajmniej średnią zasobnością w przyswajalne dla roślin formy fosforu, potasu  magnezu ,mikroelementów ,głęboką warstwą orną  i brakiem podeszwy płużnej. Najkorzystniejsze pod uprawę buraka cukrowego są gleby o klasach bonitacyjnych od I –IVa .Pole pod buraki  przygotowuje się już 4-5 lat wcześniej dobierając gatunki roślin tak, aby pozostawały korzystne stanowisko dla uprawy buraka cukrowego . Dobrymi przedplonami dla buraków są rośliny bobowate, ziemniaki oraz zboża. Złymi natomiast: buraki, koniczyna, lucerna, trawy, rzepak.

Uregulowany odczyn gleby

Plantacje buraków powinno się zakładać na glebach o uregulowanym odczynie, pH 6,2-7. Odczyn decyduje o dostępności składników pokarmowych, potrzebnych roślinom do budowy plonu. Zabieg wapnowania najlepiej jest wykonać pod przedplon.

Stosowanie nawozów organicznych

Obornik wzbogaca glebę w makro i mikroskładniki oraz w próchnicę, która wpływa na aktywność produkcyjną i biologiczną gleby. Poprawia jej strukturę, właściwości sorbcyjne i stosunki powietrzno – wodne. Przefermentowany obornik w ilości 30-40 t/ha, należy stosować jesienią, równomiernie rozrzucić na powierzchni pola i przyorać na głębokość 20-25 cm. Buraki dobrze reagują na siew międzyplonów jako nawozu organicznego. Nawozy te wzbogacają glebę w próchnicę, chronią przed erozją i stratami składników pokarmowych. Ponadto poprawiają strukturę gleby, działają jak „naturalny głębosz”. W poplonie można wysiewać np. facelię błękitną, a także specjalnie przygotowane mieszanki międzyplonowe. Natomiast w gospodarstwach w których nie uprawia się rzepaku ozimego, można wysiewać mątwikobójcze odmiany gorczycy białej (gatunek ten jest podobnie jak rzepak, żywicielem bardzo groźnej choroby płodozmianowej – kiły kapusty).

Zbilansowane nawożenie fosforowo-potasowe

Burak jest rośliną potasolubną pobiera potas w największej ilości w porównaniu do pozostałych składników pokarmowych .Nawożenie potasem jest bardzo istotne dla buraka cukrowego,gdyż składnik ten sprzyja wzrostowi plonu, zawartości cukru w korzeniach i zwiększa tolerancję rośliny na stres suszy. pierwiastek ten reguluje gospodarkę  wodną w roślinie. Fosfor natomiast odgrywa ważną rolę w procesach energetycznych, wpływa na zwiększanie zawartości cukru i suchej masy w korzeniach, stymuluje początkowy wzrost korzeni buraków.

Nawozy fosforowo – potasowe należy stosować jesienią, pozwala to zmniejszyć nakłady na wysiew, a także umożliwia wielokrotne wymieszanie nawozów z glebą. Na glebach lżejszych, nawożenie zwłaszcza potasem można przesunąć na okres wiosenny, przy czym należy uważać na nadmierne zasolenie gleby. Jeżeli z różnych przyczyn istnieje konieczność nawożenia fosforem w okresie wiosennym, wówczas należy zastosować na ok. 2 tygodnie przed siewem buraków. Fosfor i potas możemy również wprowadzać w postaci nawozów wieloskładnikowych.

Nawożenie magnezem – kontroluje gospodarkę azotową rośliny. Niedobór tego składnika powoduje zmniejszenie zawartości cukru w korzeniach oraz jego wartość technologiczną. Pierwiastek ten można wprowadzić stosując przedsiewnie siarczan magnezu w formie stałej lub w nawozach wieloskładnikowych. Stosując  nawozy dostarczamy roślinom również siarkę, która bierze udział w syntezie białek, umożliwiając tym samym pełne wykorzystanie nawożenia azotowego.

Azot należy stosować racjonalnie

Dawki azotu zalecane w uprawie buraków cukrowych wahają się w szerokich granicach od 40 do 160 kg N/ha. Dawki poniżej 80 kg N/ha najlepiej zastosować w całości na około tydzień przed siewem. W przypadku stosowania wyższej dawki, należy podzielić ją na dwie części: pierwszą część ok. 80 kg N/ha, należy wysiać przed siewem nasion, pozostałą ilość w fazie 2-4 liści buraków. W nawożeniu azotem warto wykorzystywać szybko działające nawozy.

Bor ważny w uprawie buraka

W uprawie buraków zaleca się stosowanie boru profilaktycznie, ponieważ uszkodzenia wywołane niedoborem tego składnika są nieodwracalne. Z uwagi na to że rośliny potrzebują bor począwszy od wczesnych stadiów rozwojowych, należy ten pierwiastek wprowadzić w nawożeniu podstawowym. Nawozy te dodatkowo wzbogacone są magnezem. Niedobór tego pierwiastka można skutecznie ograniczyć wykonując również dolistne dokarmianie buraków, począwszy od fazy 8 liści, a w przypadku nie stosowania boru w nawożeniu podstawowym, nawet od 4-6 liści (mniejsza dawka – słabe pokrycie gleby przez rośliny) do fazy pełnego zwarcia rzędów. Obok boru do zabiegu dolistnego dokarmiania roślin warto dodać 5% roztwór siedmiowodnego siarczanu magnezu oraz azot w 6% wodnym roztworze mocznika.

Właściwe przygotowanie gleby pod siew

Uprawa przedsiewna powinna być wykonana bardzo starannie i ograniczać się praktycznie do jednego przejazdu zestawu uprawowego. Każdy dodatkowy przejazd powoduje ugniatanie gleby, co stwarza warunki do nierównych wschodów roślin, a także zwiększa nakłady pracy. Gleba powinna być zruszona na tyle płytko, aby nie przerywać podsiąku kapilarnego (przy optymalnej wilgotności to głębokość 2,5-3,5cm).

Prawidłowa głębokość siewu

Nasiona powinny być umieszczone w glebie na jednakowej głębokości. W optymalnych warunkach głębokość siewu nie powinna przekraczać 2 cm, na glebach wilgotnych i mniej ogrzanych nasiona powinno się wysiewać płyciej, tj. 1-1,5 cm, na glebach ciepłych i przesuszonych, głębiej, na ok. 3 cm. Pozwala to na równomierne wschody i zmniejsza ryzyko zaskorupienia gleby oraz uszkodzeń roślin powodowanych przez choroby i szkodniki.

Siew w optymalnym terminie

Powinien być wykonany możliwie wcześnie, tak aby zapewnić wegetację roślinom przez okres minimum 180 dni. Warunkiem dobrych, wyrównanych wschodów jest: temperatura gleby ok. 8-10°C, starannie przygotowana i wilgotna gleba. Optymalna obsada, gwarantująca sukces, to uzyskanie powyżej 90 tys. roślin na 1 ha.

Właściwe oraz terminowe zwalczanie chwastów

Ochronę plantacji przed zachwaszczeniem powinniśmy zacząć już jesienią po zbiorze przedplonu. Wiosną należy stosować odchwaszczanie wykorzystując system zabiegów doglebowych (przedwschodowych) lub powschodowych w trybie dawek dzielonych.

Odpowiedni dobór fungicydów i insektycydów do ochrony plantacji

Burak cukrowy atakowany jest przez choroby we wszystkich fazach rozwojowych. Szczególnie groźne są infekcje młodych roślin, ponieważ wpływają one na ilość roślin na plantacji i ich rozmieszczenie. W trakcie wegetacji, należy również zwrócić szczególną uwagę na zagrożenie powodowane przez chwościka buraka, brunatną plamistość liści, mączniaka prawdziwego i rzekomego. W celu uniknięcia rozprzestrzeniania się chorób liści należy wykonać zabieg fungicydowy, pamiętając o tym, aby w kolejnych zabiegach nie stosować tej samej substancji aktywnej, ponieważ grzyb uodparnia się, tworząc rasy odporne.

Plantacje buraka narażone są również na żerowanie szkodników. Ich zwalczanie należy przeprowadzić po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości.

Optymalny termin zbioru korzeni.

Najwyższe plony uzyskuje się po ok. 180 dniach wegetacji buraków. Skrócenie tego czasu wpływa negatywnie na plon korzeni i cukru. Słoneczna pogoda w sierpniu i wrześniu to szybsze osiągnięcie dojrzałości technologicznej korzeni, natomiast opady występujące w tym okresie opóźniają zbiór. Buraki powinny być zebrane jak  najpóżniej tak, aby okres wegetacji był jak najdłuższy .Zapewnia to wysoką wartość technologiczną korzeni buraka cukrowego. Termin zbioru musi być jednocześnie zsynchronizowany z odbiorem buraków przez Producenta Cukru..

 

Starszy Specjalista WZPBC –Marian Pol

Kalkulacja uprawy buraków cukrowych – Link